107η Σύνοδος Πρυτάνεων Ελληνικών Πανεπιστημίων
Μυστράς, 10-13/12/204
Ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση να παραστώ για πρώτη φορά σε μία σύνοδο πρυτάνεων με την ιδιότητα του προέδρου της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής.
Σε καμία περίπτωση δεν βρίσκομαι εδώ με την ιδιότητα του ειδικού, αλλά με την ιδιότητα ενός πολίτη-ηλεκτρολόγου μηχανικού που έχει την ευκαιρία, μέσα από τη θέση του να βοηθήσει την ανάπτυξη του συστήματος έρευνας, αλλά κυρίως καινοτομίας στη χώρα μας.
Η ανάπτυξη αυτή, όμως, πρέπει να πάρει υπόψη της ορισμένα δεδομένα.
Πρώτον. Είμαστε περίπου στις μεσαίες θέσεις της ΕΕ στην έρευνα και στις τελευταίες στην καινοτομία.
Δεύτερον. Η ΕΕ σχεδιάζει να κινητοποιήσει πόρους 80 δις για την καινοτομία και 500 δις για την αμυντική καινοτομία και
Τρίτον. Έχουμε πολύ υψηλού επιπέδου επιστήμονες στα ΑΕΙ, στα ερευνητικά κέντρα και στον ιδιωτικό τομέα.
Τι πρέπει λοιπόν να γίνει ώστε να καλύψουμε την απόσταση μεταξύ έρευνας και καινοτομίας;
Ήμουν πρόσφατα στο Ελσινκι στην έκθεση SLUSH με 3.500 startups και 13.000 επισκέπτες. Η έκθεση είναι non profit και διοργανώνεται από τους φοιτητές.
Να λοιπόν πεδίο δόξης λαμπρό, χωρίς να παραγνωρίζω ότι ως πριν λίγα χρόνια ή ακόμη και στην εποχή μας τέτοιες δράσεις ξεσήκωναν ορισμένες μειοψηφίες μέσα στο χώρο των ΑΕΙ.
Ούτε παραγνωρίζω ότι ακόμη και σήμερα δεν έχουμε συμφωνήσει αν η ΓΓ Έρευνας και Καινοτομίας πρέπει να υπαγεται στο Υπουργείο Παιδείας ή στο Ανάπτυξης.
Ταυτόχρονα υπάρχει κι άλλο θέμα, το οποίο συνίσταται στη διάσπαση της εποπτείας του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας σε 3-4 υπουργεία.
Προφανώς στα Παιδείας και Ανάπτυξης, ενώ πλέον εμπλέκονται το Ψηφιακής Διακυβέρνησης, στη γεωργία το αντίστοιχο υπουργείο και στο πρόγραμμα «ΦΑΡΟΣ» για την τεχνητή νοημοσύνη το υπουργείο Οικονομικών, ενώ η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας στη Θεσσαλονίκη υπάγεται στο Εσωτερικών.
Παρόλα τα παραπάνω υπάρχουν πεδία στα οποία μπορούμε να εστιάσουμε και να έχουμε αποτελέσματα.
Ποια είναι αυτά;
Κατά τη γνώμη μου:
-
η ενίσχυση των γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας και η δυνατότητά τους να προσλαμβάνουν στελέχη από την αγορά με τιμές αγοράς
-
ο εκσυγχρονισμός της λειτουργίας των ΕΛΚΕ που είναι πολύ γραφειοκρατικός
-
ο ανασχεδιασμός του Ερευνώ-Καινοτομώ που λειτουργεί περίπου όπως αρχικά σχεδιάστηκε και είναι η επιτομή αυτού που ονομάζουμε τεχνολογική γραφειοκρατία
-
η προσαρμογή του Ερευνώ-Καινοτομώ στο HORIZON
-
η υποχρεωτική συμμετοχή εταίρου από τον ιδιωτικό τομέα στο Ερευνώ-Καινοτομώ
-
η διενέργεια πολλών διαγωνισμών open innovation ώστε να ωθήσουμε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα να συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα
-
η ενίσχυση της ύπαρξης πατεντών στην αξιολόγηση των διδασκόντων στα ΑΕΙ και για δύο και όχι για πέντε χρόνια η υποχρεωτική κάλυψη του σχετικού κόστους από τα Πανεπιστήμια. Η Σιγκαπούρη αυτό κάνει.
-
η θεσμική κάλυψη των Πανεπιστημιακών Αρχών, ώστε να μπορούν να χρηματοδοτούν την καινοτομία στα ΑΕΙ χωρίς να υπάρχει ο φόβος της αποτυχίας. Άλλωστε μία στις δέκα προσπάθειες πετυχαίνει
-
η αύξηση της ωραίας αμοιβής για τα ερευνητικά προγράμματα πρέπει να αυξηθεί, ώστε οι ερευνητές μας να πάψουν να είναι οι φτωχοί συγγενείς των κοινών προγραμμάτων με φορείς της Ε.Ε
-
η επιπλέον εθνική χρηματοδότηση για όσα ακαδημαϊκά και ερευνητικά Ιδρύματα εξασφαλίζουν Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση
-
η παροχή ισχυρών κινήτρων για την συνεργασία ερευνητικών κέντρων με τον ιδιωτικό τομέα (απαλλαγή Φ.Π.Α. κλπ.)
-
η χρηματοδότηση ατόκως ή ακόμη και η επιδότηση της πατέντας
-
η χρηματοδότηση spinoffs χωρίς τραπεζικά κριτήρια
-
να μην υπάρχουν ασυνέχειες στη χρηματοδότηση των ερευνητικών προγραμμάτων
Για να είμαι μάλιστα ουσιαστικός έχω μια πρόταση την οποία θέτω υπό συζήτηση διότι θέλει μεγάλη διαβούλευση. Αφορά τους ΕΛΚΕ και μπορεί να λύσει πολλά από τα παραπάνω θέματα.
Συγκεκριμένα, oι ΕΛΚΕ λειτουργούν στo πλαίσιο του δημόσιου λογιστικού γεγονός που, όπως προείπα, συνεπάγεται προβλήματα στην ομαλή εκτέλεση των ερευνητικών δραστηριοτήτων των μελών ΔΕΠ και των ερευνητών.
Επιπλέον, οι ΕΛΚΕ έχουν ένα διττό και ασαφή ρόλο.
Αποτελούν ελεγκτικό όργανο των δαπανών στα πλαίσια των ερευνητικών έργων και ταυτόχρονα είναι φορείς διαχείρισης των έργων και άρα συμβουλευτικής παροχής υπηρεσιών προς τα μέλη ΔΕΠ που είναι επιστημονικοί υπεύθυνοι των έργων.
Ωστόσο, δεν υπάρχει ουσιαστική συμβολή τους διότι το προσωπικό είναι ελάχιστο για να καλύψει τέτοιου είδους ανάγκες.
Τα Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας είναι επίσης υποστελεχωμένα και υποβαθμισμένα.
Η συνεισφορά των ΕΛΚΕ σήμερα στην ανάπτυξη της έρευνας και στην δυναμική παρέμβαση του δημόσιου Πανεπιστημίου στο παραγωγικό οικοσύστημα της χώρας είναι όσο αποτελεσματική θα μπορούσε.
Προτείνω, έτσι, τη δημιουργία ανεξάρτητου Φορέα – Εταιρείας (Ανώνυμη Εταιρεία) ως διαμεσολαβητή καινοτομίας (innovationbroker) που θα έχει μια ολιστική προσέγγιση για την υποστήριξη του ερευνητικού οικοσυστήματος κάθε Πανεπιστημίου και την διασύνδεση με τις επιχειρήσεις.
Η εταιρεία αυτή θα διαθέτει δομές και ανθρώπινο δυναμικό που θα υποστηρίζουν όλα τα στάδια της ερευνητικής διαδικασίας από την συγγραφή και κατάθεση ερευνητικών έργων από μέλη ΔΕΠ (τα οποία σήμερα απευθύνονται στις δεκάδες «εταιρείες συμβούλων» πληρώνοντας το σχετικό κόστος), την ανάληψη της συνολικής διαχείρισης και επιτυχούς υλοποίησης των έργων και την προώθηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και τη δρομολόγηση της εμπορικής εκμετάλλευσής τους.
Επομένως, προτείνεται ο σαφής διαχωρισμός του ρόλου του ΕΛΚΕ με μία δομή που θα αφορά σε εγκριτικό/ελεγκτικό μηχανισμό και τη δημιουργία μια νέας δομής που θα απορροφήσει το γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας με την μορφή ανώνυμης εταιρείας.
Θα λειτουργεί με το ίδιο τρόπο που λειτουργούν αντίστοιχες δομές σε πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού όπως:
-
Yissum: Technology Transfer company of The Hebrew University of Jerusalem
-
University of Oxford
-
University of Edinburgh
-
Heriot-Watt University
-
INRA Transfert (technology transfer and project engineering company) που υποστηρίζει τον μεγαλύτερο ερευνητικό φορέα της Γαλλίας το Ι Με το INRA Transfert το INRA πέτυχε να είναι 5ο!!! στην παγκόσμια κατάταξη ερευνητικών κέντρων στο γεωργικό τομέα.
Η προτεινόμενη εταιρεία που θα δημιουργηθεί θα είναι μια θυγατρική κάθε Πανεπιστημίου, θα έχει τη δική της διοίκηση η οποία θα ορίζεται από το πανεπιστήμιο αλλά με συγκεκριμένα κριτήρια ώστε να εξασφαλίζεται το απαραίτητο υπόβαθρο των μελών για να μπορούν να ανταποκριθούν στους σκοπούς της εταιρείας.
Εφόσον ο στόχος του κάθε Πανεπιστημίου είναι να συνεργαστεί με τις επιχειρήσεις τότε θα πρέπει να «συνομιλεί» μαζί τους με αντίστοιχη δομή δηλαδή με μια εταιρική μορφή.
Η βιομηχανία, οι εταιρείες και τα στελέχη τους είναι ευκολότερο να συνεργαστούν με μια εταιρεία για επιχειρηματικά θέματα όπως πχ. την αξιοποίηση μιας πατέντας.
Ξέρουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και θέλουν να συναλλάσσονται με αντίστοιχες δομές που δεν έχουν προβλήματα και καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων.
Δημιουργία ευέλικτων δομών συνεργασίας των ελληνικών ΑΕΙ με παραγωγικούς φορείς (Συνδέσμους Βιομηχάνων, Συνδέσμους Εξαγωγέων, Επιμελητήρια κλπ) αλλά κυρίως με ιδιωτικές εταιρείες προώθησης και μεταφοράς τεχνολογίας και αξιοποίησης καινοτομίας, ώστε το προσωπικό της εταιρείας καινοτομίας κάθε Πανεπιστημίου να μην είναι μεγάλο.
Ο ρόλος των εταιρειών θα είναι η υποστήριξη των ερευνητών ΑΕΙ στην αξιοποίηση των επιτευγμάτων της έρευνας τους.
Ενδεικτικές υποστηρικτικές δράσεις των εταιριών αυτών μπορεί να είναι:
-
Αξιολόγηση επιχειρηματικού προσανατολισμού ερευνητικών αποτελεσμάτων
-
Διασύνδεση με την επιχειρηματική κοινότητα σε Ελλάδα και εξωτερικό
3 Διαπραγμάτευση συνεργασίας/συμβολαίων με εταιρείες.
4 Εμπορική προώθηση τεχνογνωσίας, π.χ. πώληση πατέντας, άδεια χρήσης δικαιωμάτων
-
Αναζήτηση εναλλακτικών πηγών/μορφών χρηματοδότησης