2η ενότητα: Αειφορία στη διαχείριση νερού και έξυπνη αξιοποίηση υδάτινων πόρων υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής
Αγαπητοί παρευρισκόμενοι,
Καταρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους διοργανωτές για την ιδιαίτερα τιμητική πρόσκληση να απευθύνω χαιρετισμό σε μια τόσο ενδιαφέρουσα και επίκαιρη ημερίδα. Η λειψυδρία είναι ένα σοβαρό ζήτημα που επηρεάζει άμεσα τις ζωές όλων μας.
Ο κύριος χρήστης του νερού στην Ελλάδα είναι ο αγροτικός τομέας (ποσοστό επί της συνολικής κατανάλωσης περίπου 80%, καλλιέργειες με μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα αποτελούν τα βαμβάκι, το καλαμπόκι, το ρύζι). Σημαντικές ποσότητες καταναλώνει και ο τουριστικός τομέας, με τις πιέσεις να είναι πιο έντονες στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, κυρίως κατά την τουριστική περίοδο που συμπίπτει με την ξηρή περίοδο του έτους.
Θα επικεντρωθώ κυρίως στη Θεσσαλονίκη, η οποία αντιμετωπίζει αυξανόμενες προκλήσεις όσον αφορά τη διαχείριση των υδατικών πόρων της. Χαρακτηριστικό ήταν το περιστατικό της βλάβη στον αγωγό από την Αραβησσό το 2018, το οποίο ανέδειξε τις αδυναμίες του συστήματος ύδρευσης της πόλης μας.
Οι αυξανόμενες ανάγκες λόγω πληθυσμιακής και αστικής ανάπτυξης, οι απώλειες από το παλιό δίκτυο ύδρευσης, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, που εντείνουν τα φαινόμενα ξηρασίας αποτελούν παράγοντες που πιέζουν τους υδατικούς πόρους της Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, οι βασικές πηγές υδροδότησης της πόλης, όπως η λίμνη Κορώνεια και ο Αλιάκμονας, αντιμετωπίζουν σοβαρές περιβαλλοντικές πιέσεις, ενώ η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων οδηγεί σε υποβάθμιση της ποιότητας του νερού.
Αναγνωρίζοντας τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν η ΕΥΑΘ έχει προχωρήσει σε αναβάθμιση του δικτύου ύδρευσης, μειώνοντας τις διαρροές, σε αξιοποίηση των αποθεμάτων του Αλιάκμονα με πιο σύγχρονες υποδομές και σε ενημερωτικές εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την εξοικονόμηση νερού. Ταυτόχρονα, γίνονται προσπάθειες για την αποκατάσταση της λίμνης Κορώνειας.
Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερο καινοτόμες προσεγγίσεις για να εξασφαλίσουμε επάρκεια και βιωσιμότητα.
Η έξυπνη π.χ. διαχείριση του δικτύου ύδρευσης μέσω της χρήσης αισθητήρων και τεχνολογίας ΙοΤ, επιτρέπει την παρακολούθηση του δικτύου ύδρευσης σε πραγματικό χρόνο, έτσι ώστε να εντοπίζονται άμεσα διαρροές, μειώνοντας τις απώλειες και εξοικονομώντας πολύτιμους πόρους.
Η ανακύκλωση επεξεργασμένου νερού μπορεί να καλύψει ανάγκες στη γεωργία, τη βιομηχανία και το αστικό πράσινο. Η εγκατάσταση μονάδων επεξεργασίας σε βιομηχανικές ζώνες θα ήταν μια πρωτοβουλία που θα μπορούσε να αποφέρει σημαντικά οφέλη. Η Ελλάδα είναι ακόμη πολύ πίσω σε εφαρμογή τέτοιων μέτρων. Ωστόσο, η κυβέρνηση, πρόσφατα, στο νομό Φθιώτιδας ανακοίνωσε σχετικό έργο ενώ και στο Ηράκλειο γίνονται ανάλογες προσπάθειες. Για τη Θεσσαλονίκη κάτι τέτοιο είναι δυνατόν να επιτευχθεί, καθώς ο βιολογικός του Καλοχωρίου, θα μπορούσε με μια επιπλέον επεξεργασία να χρησιμοποιεί το νερό για τη γεωργία, π.χ. τα ρύζια.
Η αφαλάτωση με χρήση νέων τεχνολογιών, η εξοικονόμηση ενέργειας από χρήση ΑΠΕ και εφόσον είναι διαθέσιμη μονάδα άντλησης θαλασσινού νερού σε κάποιο εργοστάσιο ηλεκτρικού ρεύματος θα μπορούσε να αποτελέσει μια λύση για τη Θεσσαλονίκη, αν αναλογιστεί κανείς και τη γεωγραφική της θέση δίπλα στη θάλασσα.
Στα καινούρια δημόσια κτίρια και όχι μόνο, μπορεί να γίνει εφαρμογή ξεχωριστής συλλογής γκρι νερού π.χ., από πλυντήρια και ντουζ. Με απλή επεξεργασία μπορεί να γίνει επαναχρησιμοποίηση για οικιακές ανάγκες.
Λύσεις μπορεί να υπάρξουν και μέσω της διαχείρισης νερού τουαλετών για τα δημόσια κτίρια. Αυτό προϋποθέτει εγκατάσταση τουαλετών, όπου θα διαχωρίζονται τα κόπρανα από τα ούρα, στα οποία δεν θα χρησιμοποιείται νερό αλλά χημικά. Έτσι θα γίνεται εξοικονόμηση τεράστιων ποσοτήτων νερού (π.χ. αποφυγή χρήσης από καζανάκια) και επιπλέον θα εφαρμόζεται κυκλική οικονομία (π.χ. επαναχρησιμοποίηση θρεπτικών συστατικών). Εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. στην Ελβετία σε κτίρια του Πανεπιστημίου ETH Ζυρίχης.
Η δημιουργία πράσινων υποδομών, όπως πράσινες στέγες και πάρκα συγκράτησης νερού βοηθούν στη διατήρηση του υδατικού ισοζυγίου και μειώνουν τα φαινόμενα πλημμυρών.
Σημαντικός είναι και ο εμπλουτισμός των υδροφορέων με νέες τεχνολογίες, ενώ προς την κατεύθυνση της εξοικονόμησης υδάτων κινείται η ενημέρωση και οι επιδοτήσεις των αγροτών για την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου με περισσότερες σύγχρονες, «έξυπνες» θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Αυτές μειώνουν -εκτός των άλλων-τις απώλειες νερού και ρυθμίζουν αυτόματα το νερό που χρειάζεται η κάθε θερμοκηπιακή καλλιέργεια σε κάθε δεδομένη στιγμή.
Δεν πρέπει να παραβλέπεται, τέλος, η ευαισθητοποίηση των πολιτών για μικρότερη κατανάλωση νερού.
Είμαι, βέβαιος, ότι κατά τη διάρκεια της ημερίδας θα ακουστούν πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις που θα κινούνται στην κατεύθυνση της αξιοποίησης της τεχνολογίας και της καινοτομίας, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον για όλους. Η Θεσσαλονίκη έχει τις δυνατότητες να γίνει μια πόλη που θα διαχειρίζεται αποτελεσματικά τους υδατικούς πόρους της.
Σας ευχαριστώ πολύ και εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες της ημερίδας
