Τα τελευταία πέντε χρόνια έγιναν σημαντικά πράγματα στον τομέα της καινοτομίας στη χώρα μας και συνεχίζουν να γίνονται.
Όμως, ως πρόεδρος, της επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής και όχι ως κυβερνητικό στέλεχος, αν και ανήκω στην κυβερνητική πλειοψηφία, έχω λιγότερες δεσμεύσεις στο να καταθέτω προτάσεις.
Στη χώρα μας, λοιπόν, είμαστε καλοί στην έρευνα, αλλά όχι στην καινοτομία. Τα αποτελέσματα της έρευνας δηλαδή δεν φτάνουν στην κοινωνία
Προσελκύουμε πόρους για έρευνα και είμαστε στις μεσαίες θέσεις στην κατάταξη του σχετικού πίνακα της Ε.Ε., αλλά στην καινοτομία είμαστε στην προτελευταία θέση.
Σύμφωνα με μία έρευνα του φορέα Mind the Bridge είμαστε στο EARLY έχοντας 75-150 start-ups που έκαναν scale up. Μια εταιρεία μπορεί να θεωρηθεί ScaleUp όταν έχει σταθερή αύξηση εσόδων μεγαλύτερη του 20% για τρία χρόνια, περισσότερους από 10 υπαλλήλους και ετήσια έσοδα που υπερβαίνουν το 1 εκ. δολ.
Αυτό το χάσμα πρέπει να μειωθεί άμεσα. Οι άλλες χώρες τρέχουν με μεγάλες ταχύτητες.
Σήμερα το οικοσύστημα της καινοτομίας στην Ελλάδα είναι διασπασμένο. Προφανώς ένα σημαντικό τμήμα του αφορά τα πανεπιστήμια, ένα άλλο το Ανάπτυξης με τα ερευνητικά κέντρα και τα μέσα χρηματοδότησης από τα ευρωπαϊκά προγράμματα.
Μερίδιο ανήκει και στο ψηφιακής διακυβέρνησης. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι πρόσφατα προμηθεύτηκε από την Φινλανδία δύο μικροδιαφόρους, ενώ εποπτεύει και το ΕΔΥΤΕ (Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας)
Για να μην μείνει παραπονεμένος στο παιχνίδι βάλαμε και το υπουργείο Οικονομικών με το υπερταμείο που συμμετέχει στο πρόγραμμα ΦΑΡΟΣ. Αφορά την προμήθεια και λειτουργία, να το πω απλά, ενός υπερυπολογιστή για εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα. Και να μην ξεχάσω έχουμε, επίσης, την Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας εδώ στη Θεσσαλονίκη που εποπτεύεται από το υπουργείο Εσωτερικών.
Ενοποίηση χρειάζεται, λοιπόν, κατά τη γνώμη μου, σταδιακή περισσότερων από τις παραπάνω λειτουργίες.
Έρχομαι τώρα σε ορισμένες απλές κινήσεις:
– η ενίσχυση των γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας και η δυνατότητά τους να προσλαμβάνουν στελέχη από την αγορά με τιμές αγοράς
– ο εκσυγχρονισμός της λειτουργίας των ΕΛΚΕ που είναι πολύ γραφειοκρατικός
– ο ανασχεδιασμός του Ερευνώ-Καινοτομώ που λειτουργεί περίπου όπως αρχικά σχεδιάστηκε και είναι η επιτομή αυτού που ονομάζουμε τεχνολογική γραφειοκρατία
– η προσαρμογή του Ερευνώ-Καινοτομώ στο HORIZON
– η υποχρεωτική συμμετοχή εταίρου από τον ιδιωτικό τομέα στο Ερευνώ-Καινοτομώ που πλέον άρχισε να πραγματοποιείται
– η διενέργεια πολλών διαγωνισμών open innovation ώστε να ωθήσουμε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα να συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα
– η ενίσχυση της ύπαρξης πατεντών στην αξιολόγηση των διδασκόντων στα ΑΕΙ και για δύο και όχι για πέντε χρόνια η υποχρεωτική κάλυψη του σχετικού κόστους από τα Πανεπιστήμια. Η Σιγκαπούρη αυτό κάνει.
– η θεσμική κάλυψη των Πανεπιστημιακών Αρχών, ώστε να μπορούν να χρηματοδοτούν την καινοτομία στα ΑΕΙ χωρίς να υπάρχει ο φόβος της αποτυχίας. Άλλωστε μία στις δέκα προσπάθειες πετυχαίνει
– η ωραία αμοιβή για τα ερευνητικά προγράμματα πρέπει να αυξηθεί, ώστε οι ερευνητές μας να πάψουν να είναι οι φτωχοί συγγενείς των κοινών προγραμμάτων με φορείς της Ε.Ε
– η επιπλέον εθνική χρηματοδότηση για όσα ακαδημαϊκά και ερευνητικά Ιδρύματα εξασφαλίζουν Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση
– η παροχή ισχυρών κινήτρων για την συνεργασία ερευνητικών κέντρων με τον ιδιωτικό τομέα (απαλλαγή Φ.Π.Α. κλπ.)
– η χρηματοδότηση ατόκως ή ακόμη και η επιδότηση της πατέντας
– η χρηματοδότηση spinoffs και startups χωρίς τραπεζικά κριτήρια
– η κατάργηση των ασυνεχειών στη χρηματοδότηση των ερευνητικών προγραμμάτων
Αφήνω τελευταία μία σημαντική πρόταση. Αφορά τους ΕΛΚΕ και μπορεί να λύσει πολλά από τα παραπάνω θέματα.
Συγκεκριμένα, οι ΕΛΚΕ λειτουργούν στο πλαίσιο του δημόσιου λογιστικού γεγονός που, όπως προείπα, συνεπάγεται προβλήματα στην ομαλή εκτέλεση των ερευνητικών δραστηριοτήτων των μελών ΔΕΠ και των ερευνητών.
Επιπλέον, οι ΕΛΚΕ έχουν ένα διττό και ασαφή ρόλο.
Αποτελούν ελεγκτικό όργανο των δαπανών στα πλαίσια των ερευνητικών έργων και ταυτόχρονα είναι φορείς διαχείρισης των έργων και άρα συμβουλευτικής παροχής υπηρεσιών προς τα μέλη ΔΕΠ που είναι επιστημονικοί υπεύθυνοι των έργων.
Το προσωπικό τους, όμως, είναι ελάχιστο για να καλύψει τέτοιου είδους ανάγκες.
Τα Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας είναι επίσης υποστελεχωμένα και υποβαθμισμένα.
Η συνεισφορά των ΕΛΚΕ σήμερα στην ανάπτυξη της έρευνας και στην δυναμική παρέμβαση του δημόσιου Πανεπιστημίου στο παραγωγικό οικοσύστημα της χώρας δεν είναι αποτελεσματική.
Προτείνω, έτσι, τη δημιουργία ανεξάρτητου Φορέα – Εταιρείας (Ανώνυμη Εταιρεία) ως διαμεσολαβητή καινοτομίας (innovationbroker) που θα έχει μια ολική προσέγγιση στην υποστήριξη του ερευνητικού οικοσυστήματος κάθε Πανεπιστημίου και την διασύνδεση με τις επιχειρήσεις.
Η εταιρεία αυτή θα διαθέτει δομές και ανθρώπινο δυναμικό που θα υποστηρίζουν όλα τα στάδια της ερευνητικής διαδικασίας από την συγγραφή και κατάθεση ερευνητικών έργων από μέλη ΔΕΠ (τα οποία σήμερα απευθύνονται στις δεκάδες «εταιρείες συμβούλων» πληρώνοντας το σχετικό κόστος), την ανάληψη της συνολικής διαχείρισης και επιτυχούς υλοποίησης των έργων και την προώθηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και τη δρομολόγηση της εμπορικής εκμετάλλευσής τους.
Επομένως, προτείνεται ο σαφής διαχωρισμός του ρόλου του ΕΛΚΕ με μία δομή που θα αφορά σε εγκριτικό/ελεγκτικό μηχανισμό και τη δημιουργία μια νέας δομής που θα απορροφήσει το γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας με την μορφή ανώνυμης εταιρείας.
Θα λειτουργεί με το ίδιο τρόπο που λειτουργούν αντίστοιχες δομές σε πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού.
Η προτεινόμενη εταιρεία που θα δημιουργηθεί θα είναι μια θυγατρική κάθε Πανεπιστημίου, θα έχει τη δική της διοίκηση η οποία θα ορίζεται από το πανεπιστήμιο αλλά με συγκεκριμένα κριτήρια ώστε να εξασφαλίζεται το απαραίτητο υπόβαθρο των μελών για να μπορούν να ανταποκριθούν στους σκοπούς της εταιρείας.
Εφόσον ο στόχος του κάθε Πανεπιστημίου είναι να συνεργαστεί με τις επιχειρήσεις τότε θα πρέπει να «συνομιλεί» μαζί τους με αντίστοιχη δομή δηλαδή με μια εταιρική μορφή.
Η βιομηχανία, οι εταιρείες, τα στελέχη τους και οι παραγωγικοί φορείς είναι ευκολότερο να συνεργαστούν με μια εταιρεία για επιχειρηματικά θέματα όπως πχ. την αξιοποίηση μιας πατέντας.
Ξέρουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και θέλουν να συναλλάσσονται με αντίστοιχες δομές που δεν έχουν προβλήματα και καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων.
Ο ρόλος των εταιρειών θα είναι η υποστήριξη των ερευνητών ΑΕΙ στην αξιοποίηση των επιτευγμάτων της έρευνας τους.
Ενδεικτικές υποστηρικτικές δράσεις των εταιριών αυτών μπορεί να είναι:
-
Αξιολόγηση επιχειρηματικού προσανατολισμού ερευνητικών αποτελεσμάτων
-
Διασύνδεση με την επιχειρηματική κοινότητα σε Ελλάδα και εξωτερικό
3 Διαπραγμάτευση συνεργασίας/συμβολαίων με εταιρείες.
4 Εμπορική προώθηση τεχνογνωσίας, π.χ. πώληση πατέντας, άδεια χρήσης δικαιωμάτων
-
Αναζήτηση εναλλακτικών πηγών/μορφών χρηματοδότησης